Plastik w naszych żyłach: Kiedy zanieczyszczenie staje się chorobą
Wyobraź sobie, że na każdym posiłku zjadasz niewielką, ale stałą porcję tworzywa sztucznego. Brzmi jak scena z filmu sci-fi? Tymczasem to codzienność każdego z nas. Mikroplastiki – te niewidzialne gołym okiem drobiny – stały się nieproszonymi lokatorami naszych organizmów. Najnowsze badania mówią wprost: problem dawno wyszedł poza kwestie ekologii i stał się wyzwaniem dla współczesnej medycyny.
Niechciani pasażerowie na gapę
Jak to możliwe, że plastik znalazł się w naszych ciałach? Drogi są bardziej zaskakujące, niż się wydaje. Oprócz oczywistych winowajców jak owoce morza (w niektórych regionach zawierające nawet do 300 cząstek mikroplastiku na porcję), problemem stała się… zwykła herbata. Badacze z McGill University odkryli, że jedna torebka herbaty uwalnia do naparu około 11 miliardów mikroplastików! Ale prawdziwym zaskoczeniem było odkrycie cząstek plastiku w ludzkiej łożysku. To znaczy, że przekazujemy ten spadek już naszym nienarodzonym dzieciom.
Co właściwie robi w nas ten plastik?
Lekarze zaczynają łączyć dziwne przypadki z rosnącym zanieczyszczeniem. Dr Marta Kowalska z Kliniki Chorób Wewnętrznych w Warszawie opowiada: Miałam pacjenta z niewyjaśnionym zapaleniem jelit. Gdy wykluczyliśmy wszystkie typowe przyczyny, zaczęliśmy szukać dalej. W biopsji znaleźmi mikroskopijne cząstki plastiku. Okazuje się, że te drobiny mogą działać jak miniaturowe nożyki, uszkadzając komórki i wywołując przewlekłe stany zapalne. Ale to nie wszystko – niektóre rodzaje plastiku naśladują działanie hormonów, co może tłumaczyć rosnącą falę zaburzeń endokrynologicznych.
Szpitale w pułapce
Paradoks polega na tym, że placówki medyczne same stały się źródłem problemu. Każda operacja to dziesiątki jednorazowych plastikowych narzędzi. Prof. Andrzej Nowak z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przyznaje: Na oddziale kardiochirurgii jednego dnia zużywamy tyle plastiku, ile przeciętna rodzina w ciągu roku. Powoli pojawiają się zmiany – niektóre szpitale testują już biodegradowalne alternatywy, ale tempo jest zbyt wolne jak na skalę zagrożenia.
Nie wszystko stracone
Co możemy zrobić? Zacznijmy od prostych kroków:
– Wybieraj szklane butelki zamiast plastikowych
– Unikaj żywności w plastikowych opakowaniach (szczególnie tłustej, bo plastik lepiej przywiera do tłuszczu)
– Gotuj wodę w szklanych lub stalowych naczyniach
– Wybieraj naturalne tkaniny zamiast syntetycznych
Ale prawdziwa zmana musi nastąpić systemowo. Potrzebujemy:
1. Nowych regulacji zakazujących niektórych rodzajów plastiku
2. Większych nakładów na badania nad alternatywami
3. Programów edukacyjnych dla lekarzy i pacjentów
To nie jest już tylko modny temat ekologów – podsumowuje dr Kowalska. To kwestia naszego zdrowia i przetrwania kolejnych pokoleń. Medycyna musi się obudzić i zacząć traktować to jak poważne zagrożenie epidemiologiczne.
Największym wyzwaniem może być jednak zmiana myślenia. Wygodne plastikowe opakowania, szybkie jedzenie na wynos, tanie syntetyczne ubrania – wszystko to stało się tak naturalne, że trudno wyobrazić sobie życie bez nich. A jednak wkrótce może się okazać, że to nie my używamy plastiku, ale plastik zaczął używać nas.
